Jan z Głogowa

W tym roku mija pięćset lat od śmierci Jana z Głogowa. Chcąc uhonorować jego pamięć, władze naszego miasta – we współpracy z lokalnymi instytucjami i stowarzyszeniami – postanowiły zorganizować w roku 2007 cykl imprez, spotkań i uroczystości mających się przyczynić do popularyzacji i utrwalenia wśród głogowian wiedzy o jego osobie. Mimo że Głogowczyk żył na przełomie średniowiecza i renesansu, to niejeden młody głogowianin nie będzie miał zapewne problemu z odnalezieniem fragmentów wspólnych życiorysowi tej sławnej postaci i swemu własnemu.

Życiorys

Historia ta zaczyna się w połowie XV wieku (konkretniej około roku 1445), w jednym z ważniejszych miast czeskiego wówczas Śląska – Głogowie. Wtedy to w rodzinie Schellingówna świat przyszedł bohater naszej opowieści.

Jan z Głogowa w swoich dziełach czy na egzemplarzach książek ze swojej biblioteki występuje jako Johannes Glogoviensis, Glogerus, de Glogovia lub Glogowita. W „Album studiosorum Universitatis Cracoviensis” został wpisany jako „Johannes Schelynk de Glogovia”. Według A.Birkenmajera Głogowczyk „był z pochodzenia Niemcem (Schelling, Schelynk)”. Jednak tego nazwiska nigdzie nie używał.

Swoją edukację rozpoczął w miejscowej szkole przy Kolegiacie pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP. Jako że Schellingowie to familia należąca do warstwy bogatych mieszczan, Jan mógł kontynuować naukę w jednej z najlepszych uczelni w tej części Europy, czyli na Akademii Krakowskiej. Studia rozpoczął w wieku 16 lat w roku 1462 (jest to zarazem pierwsza udokumentowana data dotycząca jego życiorysu). Po trzech latach nauki uzyskał stopień bakałarza, a już po dwóch następnych mógł pochwalić się licencjaturą. Na tym jednak nie poprzestał: w 1468 roku Jan z Głogowa został uhonorowany stopniem Magister Artium (nauk/sztuk wyzwolonych), w zasadzie równoznacznym ze stopniem doktora filozofii. Był to dopiero początek jego trwającej 40 lat jego akademickiej kariery. W późniejszym czasie Głogowczyk dopracował się także stopnia bakałarza teologii.

Wróćmy do roku 1468. Nasz bohater był już wtedy magistrem, co pozwoliło mu podjąć pracę na Akademii Krakowskiej. Jan bez reszty poświęcił się nauce i dydaktyce. Wykładał na Wydziale Artium, zgodnie ze średniowiecznym zwyczajem, wszystkie siedem sztuk wyzwolonych. Jednak do jego największych pasji należały gramatyka, logika Arystotelesa, fizyka, fizjologia oraz astronomia, toteż na tych dziedzinach właśnie się koncentrował.

Podobno Jan z Głogowa miał być nauczycielem samego Kopernika, który zapisał się na UJ w 1491 r.

Dwa lata prowadzenia wykładów dały mu wstęp do Collegium Minus (Kolegium Mniejsze), a od 1484 roku był już członkiem Collegium Maius (Kolegium Większe). Przynależność do kolegium uczonych wiązała się z koniecznością prowadzenia na wpół zakonnego trybu życia i przestrzegania niezwykle surowego regulaminu. Swoje dochody przeznaczał na działalność charytatywną.

Jan z Głogowa opiekował się studentami ze Śląska, wybudował i utrzymywał dla nich bursę. W latach 1433-1510 zapisało się w Krakowie 120 scholarów z Głogowa. Obok wrocławian była to jedna z liczniejszych grup.

O zaangażowaniu, z jakim Głogowczyk poświęcał się nauce, świadczy chyba najlepiej spuścizna w postaci druków i rękopisów. Jan z Głogowa pozostawił po sobie 60 wydanych dzieł. Są to głównie traktaty astronomiczne i astrologiczne, ale nie tylko. Jego gramatykę wykładano w szkołach Krakowa przez ponad 100 lat. Podobno jako pierwszy w Polsce odnotował fakt odkrycia Ameryki. Układał również cieszące się wielkim powodzeniem prognostyki roczne i okolicznościowe.

Roczne i okolicznościowe prognostyki cieszyły się dużą popularnością w Polsce i w Niemczech (drukowane). W jednym z prognostyków Głogowczyk przepowiedział, że niebawem zjawi się na świecie „czarny mnich”, który spowoduje wielkie zamieszanie w chrześcijaństwie. Przepowiednię tę odniesiono później do wystąpienia Marcina Lutra.

Jan z Głogowa „ozdoba uniwersytetu krakowskiego” zmarł w Krakowie 11 lutego 1507 r. Pochowano go w kościele św. Floriana.

Dalsze informacje

Artykuł powstał na podstawie wiedzy zawartej w:

• H.Szczegóła, Jan Głogowczyk, Katowice 1967,
• EZG 1, hasło „Jan z Głogowa”, autor: Janusz Chutkowski,
• EZG 6, hasło „Jan z Głogowa – filozofia”, autor: Dariusz Hybel.

Wiele ciekawych informacji można znaleźć również na stronie:
– www.glogowczyk.malach.org.

Informacje zebrał: Antoni Bok TZG
Dane skompilował: Michał Sznurawa